Янь Лянькэ хэд хэдэн роман бичсэн, миний хувьд "Эрэмдэг хүмүүсийн цирк" гэж орчуулж болохоор "Шоухуо" романыг нь уншсан юм (阎连科 - 受活 | Yan Lianke “Lenin’s Kisses”).

Романд Намын хүүхэд хочтой, нэгэн мужийн томоохон хотын даргын тухай ѳгүүлдэг.

Энэ хүн хотынхоо аялал жуулчлалыг хѳгжүүлэхийн тулд Оросоос Лениний цогцсыг худалдаж аваад, бунхан байгуулж, дотоодын жуулчдаас тав, гадаадынхаас гучин юань авахаар тѳлѳвлѳнѳ. Гэлээ гээд Лениний цогцсыг худалдаж авахын тулд мѳнгѳ хэрэгтэй. Мѳнгѳ олохын тулд мань "Намын хүүхэд" эрэмдэг хүмүүс л тѳрдѳг Шоухуо тосгоныхноос циркийн баг бүрдүүлж, аялан тоглолт зохион байгуулахаар шийднэ. 

Янь Лянькэ нутгийн аялгаар бичих нь элбэг учраас энэ роман их олон тайлбар зүүлттэй. Тайлбар зүүлтүүдээ дан сондгой тоогоор дугаарласан, зарим зүүлт нь бараг бүтэн хуудас дүүрэхээр маш урт.

Сонирхолтой нь, англи хэл дээр энэ романы нэрийг "Лениний үнсэлт" гэж орчуулсан байх юм.

Энд харин Янь Лянькэгийн “Дин тосгоны зүүд” романы эхлэлийг орчуулан оруулъя.

Энэ роман бодит байдлаас сэдэвлэсэн ч Хятадад төдийлөн таашаагаад байдаггүй. 

* * *

Намар орой. Нар тэнгэрийн хаяа руу алгуурхан сууна. Цусан улаан галт бөмбөлөг тэртээд суухдаа тэнгэр газрыг тэр чигт нь улайруулна. Эргэн тойрон нилэнхүйдээ час улаан туяанд умбаад төдхөн бүрэнхий залгав. Намрын адаг сар гарсан тул гадаа жиндүү хүйтэн, тосгоны гудамж эл хуль.

Нохой ч үүрнээсээ цухуйхгүй, тахиа ч саравчнаасаа гарахгүй. Үхэр мал хороондоо намжуухан хэвтэнэ. 

Аниргүй нам гүм орчин айлуудын өчүүхэн чимээг ч өөртөө уусган залгина. 

Дин тосгон амьд гэлээ ч үхснээс ялгаагүй. Чимээ имээгүй орчин, бүүдгэр намрын орой бүхий л юмсын шим шүүсийг шимэн сорох мэт. Шим тэжээлээ алдсан хүмүүс газарт булагдсан цогцостой л ижил цагийн аясаар өгөршин хөрсөнд шингэнэ. 

Энэ тосгон амьдралгүй. Өвс ургамал нь хатаж гандан, ой мод нь нүцгэрчээ. 

Элс, буудай ч ялгаагүй улайран хатжээ.

Тосгоныхон ер үзэгдэхгүй.

Манай өвөө Дин Шуйяныг төвөөс эргэж ирэхэд хэдийн бүрий буусан байлаа.

Вэйсянаас гарсан хот хоорондын автобус өвөөг гандсан навчаа замын хажуу руу гөвөх мод аятай, тосгоны захад арван жилийн өмнө айл хотлоороо цусаа тушаадаг байх ахуйд барьсан бетон зам дээр буулгачхаад Дунзин руу хөдлөв. Өвөө тосгон өөд хараачлан зогсоно. Салхи сэвэлзэж толгой нь сэргэхийн хэрээр зам зуур эрээлжлээд байсан элдвийн бодлууд эмхэрч цэгцэрлээ. Өглөө эрт унаанд сууж төв орсон өвөө өдөржин хурал хуй гэсээр өдгөө буцаж яваа нь энэ. Хотын захиргааныхны ярианд манарч гүйцсэн ч Дин тосгоны захад буувал тэнгэр цэлмэж, бодол цэгцрээд бүхнийг ухаарав.

Бвбб үүл хуралдвал бороошино, намар орой жихүүсэн хүйтэрнэ гэдгийг ойлгох болжээ.

Арван жилийн өмнө цусаа өгсөн хүмүүс бүгд хижиг тусаж, хатсан навч шиг газарт шингэнэ гэдгийг ч үг дуугүй ухаарав. 

Хижиг цусанд хоргодно. Харин өвөө зүүдэндээ хоргодно. Хижиг цусанд шунаг бол өвөө зүүдэндээ харам. 

Өвөө шөнө болгон зүүдэлдэг. Гурван шөнө дараалаад нэг л зүүд үзсэн нь Вэйсян, Дунзин хоёр хотын газар доогуур татсан шугам хоолойгоор цус урсаж байгаа аймшигт дүр зураг. Шугам хоолойн залгаасаар цус олгойдон эргэн тойрноо ув улаан өнгөөр будна. Гол горхи, худаг сувгийн ус ув улаан цусаар солигджээ. Хот, тосгоны эмч нар энэ хижгээс болж цурхиран уйлах агаад нэг л эмч тосгонд өдөр бүр ирээд тас тас хийтэл хөхөрнө. Тосгон нарны шаргал туяанд умбах ч хүмүүс гэр гэртээ бүгжээ. Гэтэл цав цагаан халаттай тэр эмч цүнхээ газар тавьж, хөгшин лидрийн доор суугаад эг маггүй хөхөрнө. Инээд нь зүйрлэвэл зүлгэж зүлгэж өнгөлөөд жингэнүүлэн дуугаргах хонх лугаа адил. Энэ хонхны дуунаар шарлаж гандсан навчис салхинд хийсэх мэт газарт унана.

Өвөөг сэртэл төвөөс дуудуулжээ. Дин тосгон ахлагчгүй, өвөө ахлагчийн үүргийг гүйцэтгэдэг. Өвөө төв ороод хэд хэдэн зүйлийг ойлгожээ.

Нэгд, энэ хижиг угтаа хижиг биш, эмнэлгийн нэршил нь ДОХ. Хоёрт, цусаа худалдаад хоёр долоо хоносны дараа халуурсан бүх хүнд энэ өвчин туссан. Гуравт, өвчний шинж тэмдэг ханиад хүрсэн мэт халуурч эхэлдэг. Халууны эм уухад намжаад алга болно. Харин хагас жилийн дараа, заримдаа гурав дөрвөн сарын дараа эргээд ирнэ. Бие сульдаж, яр шарханд баригдан шим шүүсээ алдана. Зарим нь гурван сар, зарим нь хагас жил, хаа нэг найман сар тэсээд өөд болно. 

Хатсан навч шиг хөрсөнд шингэнэ. Дэнгийн гэрэл шиг бөхөж унтарна. 

Дөрөвт, Дин тосгонд сүүлийн хоёр жил сар бүр хэн нэг нь өөд болж буй. Уй гашууд автаагүй айл амьтан нэг ч үлдээгүй. Энэ зуур дөч гаруй хүнийг тосгоны захад хөдөөлүүлжээ. Эхэндээ шарласан, эсвэл уушги нь үрэвссэн гэж бодож байлаа. Элэг уушги нь зүв зүгээр байсан улс юм идэж чадахгүй байсаар өлдөж, хоёр гурав хоног цусаар огиулан бөөлжсөөр амьсгал хураасан. Хатаж гундсан навч шиг, хагдарсан цэцэг шиг хөрс шороонд шингэсэн. Тэгэхэд айл хөршүүд нь элэг, ходоодоор явчихлаа л гэнэ. Гэтэл тэр нь аймшигт хижиг байж. 

Тавд, энэ өвчнөөр урьд нь гадаадынхан, хотынхон, завхай зайдан улс л өвддөг байсан бол өдгөө хөдөө тосгонд ч халдаад иржээ.

Зургаад, энэ өвчнийг туссан бол үхлээс зайлахгүй. Хөрөнгө мөнгөтэй байгаад ч эмчлүүлж эдгэрэх аргагүй. 

Долоод, одоогоор өвчин хараахан газар аваагүй ч хойтонгоос дийлдэхээ болино. Тэр цагт хүмүүс бор шувуу, дэнгийн эрвээхэй шиг хуйгаараа хуйлран унана. Одоохондоо бол тахиа нохой шиг ганц нэгээрээ л гундуухан явах аж. 

Наймд, намайг өвөөгийн арын хашаанд хөдөөлүүлсэн юм. Би арванхоёртойдоо тавдугаар ангид орсон жилээ өөд болсон. Газарт хэвтэж байсан улаан лоолийг авч идээд хордсон юм даг. Үүнээс хагас жилийн өмнө хэн нэг нь манай тахиануудыг хордуулж билээ. Харин сарын дараа ээжийн мэгж гудамжинд хэвтсэн лууванг мэрээд газар дээрээ хөлөө жийн унасан. Түүнээс хойш хэдхэн сарын дараа би гудамжинд байсан улаан лоолийг идээд амьсгал хураав. Ув улаахан тэр лоолийг сургууль явах замд хаясан байж билээ. Хазаад залгивал гэдэс мушгирч, газарт уналаа. Аав намайг гэрт оруулж ханзан дээр хэвтүүлэхэд амнаас хөөс сахарч амьсгал боогдов.

Би хижгээр өөд болоогүй. Арван жилийн өмнө аав минь Дин тосгонд цус цуглуулдаг байснаас болоод амиа алдсан юм. Аав тосгоны хүмүүсийн цусыг худалдаж аваад цааш зардаг ажилтай. Аав минь арван тосгон, найман суурингийн цусны дарга байлаа. Намайг өөд болоход аав уйлсангүй. Дэргэд минь сууж тамхиа сорон дүүгээ дуудаад, ирлэсэн хүрз, балиус барьсаар тосгоны төв гудамжинд гарчээ. 

-Зориг зүрх байвал гараад ир! Хүүхэд хорлож чадсан хойно гудамжинд гарах зоригтой л биз! гэж хашгичаад, - Хөрөнгөтэй болсон ч хижиг туссангүй гээд илүү харагдаа юу би? Танайхан удмаараа надад цусаа тушааж амиа аргацааж явсан улс. Хариуд нь харин тахиа гахайг минь хордуулж, сүүлдээ хүүгийн минь аминд хүрлээ! гэж үд дундаас үдшийн бүрий болтол хоолой мэдэн орилоход аав, авга хоёрт хэн ч хариу өгсөнгүй.

Ингээд намайг оршуулав.

Арванхоёртой би хүүхдээрээ учраас өвөг дээдсийн дэргэд тавьж болохгүй. Тиймээс өвөө намайг өөрийн суудаг Дин тосгоны сургуулийн арын хашаанд хөдөөлүүлсэн юм. Дэргэд минь дэвтэр ном, үзэг харандаа тавьжээ.

Өвөө бичиг үсэгтэй, сургуульд ажилладаг, хонх цохидог ажилтай. Эрдэм номтой болохоор тосгоныхон бүгд Дин багш хэмээн хүндэлнэ. Иймээс ч дэргэд минь ном дэвтэр тавьжээ. 

Ажилгүй завтай бол хажууд минь ирж зогсоод тосгоныхон одоо яах бол, дүү Инзыг, авга ахын хүү Сяо Цюнийг надтай л ижил хорлох болов уу гэж элдвийг эргэцүүлнэ. Тиймдээ ч аав, авга хоёрыг тосгоны айл болгоноор орж газарт мөргөн Дин овогтын удмыг бүү таслаач хэмээн өршөөл эрэхийг гуйдаг ч юм уу гэж бодолхийлнэ. Энэ зуур авга маань үйлийн үр гээчийг ойлгуулан хижиг тусав. Өвөө ч аавыг айл болгоноор орж сөхөрч мөргөн өршөөл эрээсэй гэж бодлоо.

Өвөө есөд нь юу ойлгосон бэ гэвэл нэг, хоёр жилийн дараа хижиг талаар нэг тарж, Дин, Лю, Хуаншуй, Лиэр тосгоныхон ч сөхөрнө гэсэн ухаарал. Тэр үед Дин тосгон газраас арчигдан мөхнө. Тосгоныхон шарлаж гандсан навчис шиг салхи гармагц хагдран унана. 

Аравт, захиргаанаас өвчтэй хүмүүсийг цусаа өгдөггүй хүмүүсээс ялган нэг дор цуглуулж суулгахаар шийдсэнийг өвөө олж мэджээ. Төвийнхөн “Дин багш аа, таны том хүү цусны дарга байсан болохоор Дин тосгоны өвчтэй хүмүүсийг цуглуулж сургуульд байрлуул” гэжээ.

Өвөө үүнийг дуулаад удтал хариу хэлсэнгүй. Цээж бачууран явлаа. Хүү нь цусны дарга байсны учир ач нь амиа алдсаныг санаад айл өрхөөр орж өршөөл эрэн мөргөх учиртай. Үүний дараа харин худагт үйж, эс бөгөөс хор ууж, үгүй бол өөрийгөө дүүжилж олны өмнө үтэр түргэн амиа егүүтгэх учиртай л гэж сэтгэжээ.