Орон сууцны зээл (моргэж) бол иргэдийн амьдралын түвшинг сайжруулахад чухал үүрэгтэй. Тийм учраас хөгжиж буй зарим орнуудад хөнгөлөлттэй зээлийг засгийн газар нь өөрөө зохион байгуулж, хөнгөлсний зөрөөг төсвийн татаасын зардалдаа оруулдаг. Хөгжсөн орнуудад орон сууцны зээлийг чөлөөт зах зээлийн зарчмаар явуулан, төрөлжсөн хөрөнгө оруулагчид тус  бизнэсийг эрхлэдэг. Төрийн оролцоо бага учир тэнд ямар сайхан, сайн чанартай үл хөдлөх үндсэн хөрөнгө босдогыг та бид мэднэ.

Манай улсад орон суууцны хөнгөлөлттэй зээлийг Төв Банк нь санаачлан эхлүүлж, засгийн газарт шилжүүлнэ гэж байсан ч, эдүгээ удирдсан хэвээрээ, өөрийн баланс дээр хөтөлж байгаа учраас, инфляциийг хөөргөж,  төгрөгийн ханшийг унагасаар буйг Та харж байна.

Засгийн газар моргэжийн зээлийг өөр дээрээ шилжүүүлээд авчихвал, төсвийн алдагдал улам их болох учраас үүнийг үе үеийн төр хойшлуулсаар олон жил болов. Авсан тохиолдолд засаг бусад зардлаа тэр хэмжээгээр танахад хүрнэ.

Цар тахлын онцгой байдлын тухай хууль гаргаж, моргэжийн төлбөрийг орон даяар хойшлуулсан нь банкуудын зээл олголтыг бууруулж байна. Ковид дууссан тул хуулийг энэ оны эцсээр хүчингүй болгох ёстой ч, моргэжийн төлбөрийг ирэх оны зхний хагас дуустал үргэлжлүүлэх тухай УИХ-н гишүүд ярьж эхэлжээ.

Төв банк арилжааны банкуудад 0 хувийн хүүтэй мөнгө өгч, банкууд иргэдэд 6 хувьтай зээл болгон дамжуулж ирлээ.  Жилд дунджаар ДНБ-ний 2 хувьтай тэнцэх буюу 600-800 тэрбум төгрөгийн моргэжийн хөнгөлөлтэй зээл гарч байна.

Гэтэл ийм их мөнгө Монголбанкны мөнгөний бодлогод хамааралгүй болсон учир инфляцаа хянах боломжгүй юм. Өнөөдөр бодлогын хүү 12 болсон ч энэ зээл 6 хувь л байна. Энэ онд инфляци 13 хувь болно. Ийм нөхцөлд 6 хувийн зээл ашигтай учир эрэлт нь эрс нэмэгдэнэ.

Хөнгөлөлттэй моргэж барилгын салбарыг дэмждэг ч, орон сууцны барилгын зардлын хагасыг эзэлдэг бараа, материалын импортыг өсгөж байгаа нь төгрөгийн ханшийг унахад нөлөөлж байна. Тэгээд ч цар тахлын дараа иргэдийн импортын бараа, үйлчилгээний хэрэглээ өсч, гадагшаа их явах болсонтой хавсраад төгрөгийн ханш огцом унагаж,  1 ам.дол 3400 төгрөг болсон буюу төгрөг жилийн дотор 18 хувиар сулрав.

Ийм нөхцөлд, Хятадын хил гааль нээгдэж, тээвэрлэлт хэлийн болтол, ЗГ 2023 оны гадаад өр зээлээ төлж барагдуулах хүртэл орон сууцны хөнгөлөлттэй зээлээ түр зогсоох, эсвэл төсөв рүү шилжүүлж тэр хэмжээгээр бусад зардал, хөрөнгө оруулалтаа хязгаарлахгүй бол инфляци улам хөөрч, ханш навс унах явдал та биднийг хүлээж байна.

Сонгогдохын төлөө юу ч хийхээс буцахгүй улс төрчид үүнийг сайн мэдэж байгаа ч, 2024 оны сонгуулийг угтан моргэжийн зээлийг зогсоохгүй, төлбөрийг нь хүртэл хойшлуулах тухай ярьж байгаа юм. Монгол банк нь төсөвтэй адилхан үйл ажиллагаа явуулах ёсгүй. Ерөнхийлөгчийг нь Их хурлаас томилдог учир улс төрчдийн шахалтын доор мөнгөний бодлогоо бүтнээр удирдаж чадахгүй байгаа юм. Хадны завсар хавчуулагдсан амьтан.

Горыг нь хамгийн бага орлоготой иргэн та илүү хохиролтой төлдөг. Хөнгөлөлтэй гэсэн бүх зээл, зардлын бодит зөрөөг бүх иргэд инфляци, ханшаар дамжуулан хамтран төлж, бүгдээрээ хохирч буйгаа Та ер нь ойлгож байна уу?