Саяхан миний найз, Бельгийн вант улсын гэрэл зурагчин Яан Локус ирж зураг авч миний бие дагалдан явж тусаллаа. Тэрээр өмнө нь Монголд хэд хэд ирсэн бөгөөд манай орон ямар хурдтай өөрчлөгдсөнийг ихэд гайхна. Нэг орой тэрээр сэхээтэн голдуу, бас чинээлэг болж эхэлж байгаа айлын гэрт болсон цайллагад очиж ирээд надад ярихдаа

Ийм хоёр өгүүлбэрээр эхэлсэн нэг нийтлэл олж хараад С.Балмасов гэж хэн бэ? гэж хайлаа. Тэрээр нилээдгүй ном гаргасан тэр дундаа “Цагаантны эсрэг цагаантан” хэмээх номондоо 20-р зууны эхэн үеийн Монгол, Хятад болон Оросын түүхийг их нухацтай бичсэн хүн юм байна.

Бид нэг хэмжээст хүний амьдралаар амьдарч ирсэн. Одоо гурван хэмжээст амьдралаар амьдрах хэрэгтэй. Энэ нь ухамсар, хайр энэрэл , бүтээлч чанар гурав юм.

Ноднин жил Хятад хэлнээс Д.Болдбаатарын орчуулсан “Муухай Хятад хүн” гэх номыг аваад уншиж үзлээ. Ерөөсөө сэтгэл хөдөлсөнгүй. Тэр Тайвань нөхөр өөдтэй муулсангүй юу, эсвэл бид өдөр бүр нүүрний номноосоо өөрсдийгөө ямар муухай хүмүүс гэдгээ харсаар байгаад бидний хажууд Муухай Хятад хүн жулдав уу, бүү мэд?

Г.Ням-Очир гэх нөхөр Монголын 1691-1911 онд буюу 273 жилийн түүх, 2880 боодол, 658 нүүр архивын баримт бичгүүд Хятадад гарсан байна гэсэн гарчигтай ярилцлагыг Юмсүрэнгийн Дэлгэрмаа гэх сэтгүүлч хийж нийтэлжээ.