Гадаад харилцааны сайд Н.Энхтайван2020оны арваннэгдүгээр сарын2-нд “Энэ ондоо багтааж20гаруй Элчин сайдыг томилох асуудлыг УИХ-д оруулна” гэж мэдээлсэн. Одоогоор Францад Ө.Энхтүвшин, Болгарт Ц.Цэнгэл, Италид Б.Батцэцэг, Унгарт ГХЯ-ны Тусгай үүрэг гүйцэтгэгч Элчин сайд Б. Мандахбилэг, Чехэд ГХЯ-ны Америк, Ойрхи Дорнод, Африкийн газрын захирал Б.Гансүх, ГХЯ-ны Бодлого төлөвлөлтийн газрын захирал Ш.Одонбаатар нарын нэр яригдаж байгаа аж.

Мөн ХБНГУ-дсуух Элчин сайдаар Л.Болд. Белорусьт ГХЯ-ны Хяналт шинжилгээ, үнэлгээ, дотоод аудитын газрын захирал Б.Баярсайхан, Эмиратад Дамбажав хамбын хүү Д.Ганболд, Энэтхэгт Ч. Бүрэнбаяр, Туркт Э.Мөнх-Очир, Лаост Ж.Сэрээжав, Австрид ГХЯ-ны Европын газрын дарга М.Цэнгэгийг томилохоор тохирчээ.

Сонирхолтой нь улсын хэмжээнд өндөржүүлсэн бэлэнзарласан энэ үед цаг хугацааны фактор харгалзалгүйгээр Австралид Ж.Батзанданг яагаад яаран томилов? Бас нэг хачирхалтай томилгоо нь ЯпондҮндэсний хөгжлийн газрын дарга Б.Баярсайханыг Элчин зөвлөхөөр томилохоор болсон нь анхаарал татаж эхэлсэн.Албан үүргээ гүйцэтгэж буй Засгийн газрын тохируулагч агентлагийн даргыг ийнхүү Элчин зөвлөхөөр томилохоор хоёр чухал албыг давхар хаших уу?

Яаравчилсны шалтгаан нь УИХ-аас Элчин сайдаар шууд томилогдож чадахгүй учраас Элчин зөвлөхөөр томилж байгаад Элчин сайдаар үлдээх тактик хэрэглэж буй бололтой юм.

Хамгийн санаа зовинох томилгоо Европын улс орнуудад хэнийг илгээх вэ гэдэгт байгаа юм. Европын улс орнуудад Монголоос томилогддог элч, төлөөлөгчид “чих халууцуулсаар” удаж байна. Гэтэл юун Ж.Батзандан яаран томилогдох нь энэ вэ? Цаагуураа таагүй үр дагуулж мэдэх энэ томилгоо Европт ямар мессеж өгөх бол?

Ж.Батзандангийн тухайд2019 оны 11-р сарын 8-ны өдөр БЗД-ийн иргэний хэргийн анхан шатны шүүхээс“УИХ-ын гишүүн Ж.Батзандан олон нийтийн сүлжээ ашиглан худал мэдээллийг нийтэд тараасан. Уг мэдээллийнхээ үнэн зөвийг нотолж чадаагүй учир дээрх мэдээлэлдээ няцаалт хийхийг даалгасан” шийдвэр гарсан. 

Гэтэл уучлал гуйх нь битгий хэл Ж.Батзандан нь УИХ-ын гишүүнээр ажиллаж байхдаа буюу2019 оны 6 дугаар сарын 12-ны өдөр мөн л Төрийн ордонд мэдээлэл хийхдээ Б.Хурц гэдэг хүнийг тагнуулын байгууллагыг удирдаж байхдаа хар тамхины бүлэг байгуулсан, тамхины наймаа хийж байгаад ял авсан хүмүүсийг нэр бүхий улс орнуудад явуулсан, генерал цол олгосон, Монголын төрийн толгой дээр гарсан гэхчлэн ажил хэргийн нэр хүндийг нь гутаасан.Иргэн Б.Хурц өмгөөлөгчөөрөө дамжуулан угмэдээллийнх нь дагуу мөн л БЗД-ийн иргэний хэргийн анхан шатны шүүхэд хандсан боловч тухайн хариуцагч Ж.Батзандан Баянзүрх дүүрэг дэх оршин суугаа хаяг дээрээ оршин суудаггүй гэдэг байдлаар шүүхэд тодорхойлолт гаргуулсан байдаг. Энэ нь Иргэний хэргийг хянан шийдвэрлэх тухай хуулиар “Хариуцагч тодорхой хаяг дээрээ оршин суугаа тохиолдолд тухайн нэхэмжлэлийг гардуулж өгөх” зохицуулалттай учраас Ж.Батзандан гишүүн өмнө нь өөрийн хаягаар нэхэмжлэлийг гардаж авч байсан бол дараагийн нэхэмжлэлийг гаргахад хаягаа өөрчлөөд зугтсанбайдаг. Ингээднэхэмжлэгч талхуулийн дагуу Хан-Уул дүүргийн иргэний хэргийн анхан шатны шүүхэд хандсан. Өөрөөр хэлбэл,иргэнБ.Хурц ХУД-т оршин суудаг учраас хуульд заасан үндэслэлийн дагуу нэхэмжлэгч тухайн оршин суугаа хаягаар нэхэмжлэл гаргаад хариуцагч болох Ж.Батзанданг эрэн сурвалжлуулах шийдвэр гарсан. Одоо хүртэл Цагдаагийн байгууллагаас Жалбасүрэнгийн Батзандан гэдэг хүнийг эрэн сурвалжилж байгаа шүүхийн хүчин төгөлдөр шийдвэр байна.

Тухайн шүүхийн шийдвэр ямар шатандаа явж байгаа талаарБ.Хурцын өмгөөлөгчцагдаагийн алба хаагчидтай холбогдож удаа дараа лавласан байдаг. Энэ тухайгаа тухайн өмгөөлөгч хэвлэлд ярихдаа “Цагдаагийн алба хаагчдын өгсөн мэдээллээр Ж.Батзандан гэдэг хүн утсаа авдаггүй. Утсаа авсан ч“Би Монгол Улсад байна” гэдэг байдлаар үл тоомсорлож харилцдаг. Мөн “та оршин байгаа хаягаа хэлчих” гэхээр “Би та нарт хэлэх албагүй” гэдэг байдлаар утсаа тасалдаг. Уулзахыг санал болгоход уулздаггүй. “Надад уулзалтын цаг байхгүй” гэдэг.Туслахаар нь дамжуулаад уулзуулах гэхээр нөгөө хэд нь тодорхой хаягийг нь хэлж мэддэггүй. Ийм маягаар төрийн алба үйл ажиллагаагаа эрхэлж байхад нь саад учруулдаггэж ярьсан байдаг.

2020 оны хоёрдугаар сарын 24-ний өдрөөс Монгол Улсын Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 13, 14 дүгээр зүйлд худал мэдээлэл тарах гэсэн зүйлчлэл Зөрчлийн тухай хуулиас шинээр нэмэгдэж орсоныдагууЖ.Батзандангхууль хяналтын байгууллага буюу цагдаагийн байгууллагаар шалгуулахэрх зүйн орчин бүрдсэнбайдаг.

Шүүхээс “Хариуцагчийн татгалзал нь Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1-т заасан нийтэд илэрхий үйл баримт гэж тогтоогдоогүй гэж үзсэн. Нийтэд илэрхий үйл баримт гэдэг нь шүүхэд болон хэргийн оролцогчдод илэрхий байхаас гадна тухайн үйл баримтын талаар мэдээлэлтэй байх боломжтой тодорхой хүрээний хүмүүст илэрхий байхыг хэлнэ. Үйл баримт болсон эсэхэд хэн ч эргэлзэхгүй байх нь нийтэд илэрхий байх шинжийг тодорхойлох бөгөөд урьд нь хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр нийтэд тараагдсан мэдээ, ярилцлага нь хариуцагчийн тайлбарласнаар хэн ч эргэлзэхгүйгээр нийтэд илэрхий болсон гэсэн ойлголт биш” гэж үзсэн.

ОдооЖ.Батзандангийн тухайд2019 оны 11 дүгээр сарын 8-ны өдөр Баянзүрх дүүргийн иргэний анхан шатны шүүхийн шийдвэр хүчин төгөлдөр болсонучраас шүүхийн шийдвэрийн дагуу тэрбээр Б.Хурцаасуучлалт гуйхёстой.Мөн тухайн мэдээлэлээ худал гэдгийг анх тараасан хэлбэрээрээ буюу хэвлэл мэдээллийнхний өмнө зарлаж залруулж байж шүүхийн шийдвэр биелэгдэнэ.

Хамгийн сонирхолтой ньшүүхээс Ж.Батзанданг эрэн сурвалжлахаар цагдаагийн байгууллагад даалгавар өгсөн.Үүний дагуу тэрбээроршин суугаа газрынхаа мэдээллийг өгчцаашидхуулийн дагуу үйл ажиллагаануудыг хийх боломжийг хангах үүрэгтэй. Шүүхийн эдгээр шийдвэрийн талаар манай талаас Австралийн талд мэдэгдсэн тохиолдолд түүнийг хүлээн авахгүй байх магадлал өндөр. Учир нь Монгол Улсыг төлөөлөн өөр улс оронд Элчин зөвлөхөөр ажиллана гэдэг нь хууль, хяналтын байгууллагаар хэргээ шийдвэрлүүлэхгүй зугтах арга огт биш.

Үүний нэгэн адил Германд Элчин сайдаар томилогдохоор яригдаж буй Л. Болдын зэвсгийн наймааны хэргийг сануулахад л Германы тал хүлээж авахгүй байх магадлалтай. Л.Болдын зэвсгийн наймааны тухайд Шведэд суугаа Элчин сайд О.Энхцэцэгийг Нью-Йоркт НҮБ-д Байнгын төлөөлөгчөөр ажиллаж байхад ОХУ-ын Элчин сайд түүнтэй уулзах албан ёсны хүсэлт тавьж анхааруулсан мэдээлэл хэлж байсан гэдэг. Тухайн үед О.Энхцэцэгүүргийнхээ дагуу Монгол Улсын холбогдох албанд мэдээлсэн байдаг. Тэгээд ч Л.Болд л мэлздэг болохоос Т.Дашдэлэг генерал байлдааны онгоцны моторыг Хойд Солонгос руу наймаалсан гэх хэрэгт ял шийтгүүлсэн нь уг хэргийг үнэн гэдгийг нотлох бус уу.

Эх сурвалжийн мэдээлснээр Монгол Улсаас Турк улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд Р.Болдыг эргүүлэн татахаар болсон. Түүний оронд тус улсад Ерөнхий консулаар ажиллаж байсан, эдүгээ Ерөнхийлөгчийн зөвлөхөөр ажиллаж буй Э.Мөнх-Очирыг томилохоор болсон аж. Мөн Швейцарьт суугаа Элчин сайд Л.Пүрэвсүрэнг ирүүлж Ерөнхийлөгчийн гадаад бодлогын зөвлөх Т.Тэгшжаргалтай байрыг нь оронд нь томилох буюу тэдний одоо хашиж буй албан тушаалыг сольж томилох талаар яригдаж эхэлжээ.

Одоогийн байдлаар Элчин сайдаар томилогдох нэрсийн жагсаалт Ерөнхийлөгчид очоогүй, Ерөнхий сайд, Засгийн газарт шийдвэр хүлээж байгаа юм байна.