Санхүү хариуцсан захирлын ширээний ном
Энэхүү “Санхүү хариуцсан захирлын ширээний ном”-ын хоёр дахь хэвлэлд Санхүү хариуцсан захирал компанид ямар байр суурь эзлэх талаарх бүрэн хэмжээний тойм, мөн санхүү, татвар болон мэдээллийн технологитой холбогдсон стратегийн шийдвэрийг хэрхэн гаргаж хэрэгжүүлэх тухай тусгасан юм. Дараах асуултын хариуг 1-4 дүгээр бүлгээс харж болно. Үүнд:
Санхүү хариуцсан захирал нь мөн санхүүгийн хянан шалгагчийн хариуцдаг гүйлгээний түвшний дэлгэрэнгүй асуудлаас бусад нягтлан бодох бүртгэлийн төрөл бүрийн сэдвүүдэд оролцох ёстой. Анхаарал хандуулах гол асуудал нь үр дүнгийн хэмжүүр үзүүлэлтүүд болон хяналтын системийг боловсруулж хэрэгжүүлэх явдал юм. Санхүү хариуцсан захирал мөн дотоодын болон хөндлөнгийн аудиторуудтай харьцахын зэрэгцээ компани нь хувьцаат компани бол Үнэт цаас, арилжааны хороо (ҮЦАХ/SEC)-нд тайлан тогтмол хүргүүлж байх шаардлагатай. Энэ номын 5-8 дугаар бүлэгт эдгээр асуудлыг тусгасан бөгөөд дараах асуултад төдийгүй өөр олон зүйлд хариулт өгөх болно. Үүнд:
Санхүү хариуцсан захирлын нэн тэргүүний үүрэг бол санхүүгийн өргөн хүрээтэй асуудлаар шинжилгээ хийж, удирдлагын багаас авах арга хэмжээнд зөвлөмж өгөхөд оршино. Энэ номын 9-11 дүгээр бүлэгт капитал хөрөнгийн өртөг ба төлөвлөлт, эрсдэлийн дүн шинжилгээ, хүчин чадлын ашиглалт болон зардал нөхөх буюу хугарлын цэгийн талаар өгүүлнэ. Эдгээр бүлэгтэй танилцсанаар дараах асуултад хариулт өгч чаддаг болно. Үүнд:
Санхүү хариуцсан захирал нь компанийн хөрөнгийн урсгалыг зохистойгоор зохицуулан түүнд ихээхэн хувь нэмэр оруулахын зэрэгцээ үйл ажиллагааг нь сайжруулж чадавхижуулах удирдлагын олон асуудлыг шийдвэрлэдэг. Эдгээр асуудлыг 18-22 дугаар бүлэгт тусгасан бөгөөд эрсдэлийн удирдлага, ажил, үйлчилгээг гэрээгээр гүйцэтгүүлэх, үйл ажиллагааны шилдэг практик туршлага, компанийг нэгтгэх болон худалдан авах, цахим арилжаа зэргийг дээрх бүлгүүдээс олж судалснаар дараах асуултад хариулт авна. Үүнд:
Дээрхийн зэрэгцээ Санхүү хариуцсан захирлаас мэдлэг, туршлага шаардсан зарим асуудал үе үе гардаг. Эдгээрийн нэг нь ажиллагсдын урамшууллын асуудал бөгөөд энэ тухай 23 дугаар бүлэгт тусгасан болно. Энд хойшлуулсан урамшуулал, амь насны даатгал, хувьцааны үнийн өсөлттэй холбоотой эрх, хувьцаа авах эрх болон гүйцэтгэлийн үр дүнтэй уялдуулсан урамшуулал зэргийг мөн хамруулсан. Санхүү хариуцсан захирал 24 дүгээр бүлэгт тусгагдсан дампуурлын асуудалтай тулгарахгүй байхыг хүсэх нь мэдээж хэрэг. Энэ бүлэгт дампуурлын нийтлэг явц, үе шат, дампуурлын талаарх тусгай журам, нэн тэргүүнд хийгдэх төлбөр болон уг үйл явцад оролцох талуудыг тодорхойлж, Дампуурлын тухай хуулийн үзүүлэх нөлөөллийн талаар өгүүлнэ.
Санхүү хариуцсан захирлын ажил үүргээ гүйцэтгэх зарим чиглэлд хяналтын хуудас шаардагдаж болзошгүй. Санхүү хариуцсан захирлын албан тушаалд томилогдсоны дараа ажилтайгаа танилцах эхний өдрүүдэд нэн тэргүүнд авах шаардлагатай арга хэмжээний жагсаалтыг тусгасан хяналтын хуудсыг Хавсралт А-д харуулсан болно. Үр дүнгийн хэмжүүрийн системийг боловсруулж буй Санхүү хариуцсан захирал лавлагаа болгон ашиглаж болох үр дүнгийн хэмжүүр үзүүлэлтүүдийг нэгтгэсэн жагсаалтыг Хавсралт Б-д харуулсан. Эцэст нь, худалдан авахаар санал болгож буй компанийн үйл ажиллагаанд нарийвчилсан дүн шинжилгээ хийх хяналтын дэлгэрэнгүй хуудас чухал тул үүнийг Хавсралт В-д тусгав.
Ерөнхийдөө, энэ ном нь компанийн стратеги, хэмжүүр үзүүлэлтийн болон хяналтын систем, санхүүгийн шинжилгээний арга хэрэгсэл, санхүүжилтын эх үүсвэр болон удирдлагыг боловсронгуй болгох арга замын талаарх тойм, дүгнэлт хийх Санхүү хариуцсан захиралд зориулагдсан дэлгэрэнгүй гарын авлага юм. Танд талархлаа илэрхийлье.
ГАРЧИГ
Өмнөх үг XIII
Талархал XVII
Зохиогчийн тухай XIX
Тэргүүн хэсэг. Тойм 1
1.
Тухайн компанид санхүү хариуцсан захирлын эзлэх байр суурь 3
Албан тушаалд томилогдсоны дараах эхний өдрүүд 3
Санхүү хариуцсан захирлын хүлээх тодорхой үүрэг хариуцлага 4
Өөрчлөлтийг удирдах үйл явцын тойм 9
Санхүүгийн хянан шалгагч болон санхүү хариуцсан захирлын албан тушаалын ялгаа 11
Санхүүгийн хянан шалгагч болон санхүү хариуцсан захирал хоорондын харьцаа 14
Дүгнэлт 15
2.
Санхүүгийн стратеги 16
Мөнгөн хөрөнгө 16
Хөрөнгө оруулалт 18
Эргэлтийн хөрөнгө 20
Бараа материал: бараа материалын үлдэгдлийг бууруулах шийдвэр 23
Үндсэн хөрөнгө: түрээслэх эсвэл худалдан авах шийдвэр 25
Өглөг 25
Зээл 28
Өөрийн хөрөнгө 31
Тогтмол зардал: нэмэлт зардал гаргах шийдвэр 38
Цалингийн зардал: түр эсвэл орон тооны ажиллагсадтай байх шийдвэр 39
Аж ахуйн нэгжүүд: хуваах шийдвэр 41
Нягтлан бодох бүртгэлд “Throughput” өртгийн аргыг хэдийд хэрэглэх вэ 42
“Throughput” өртгийн аргыг ашиглах замаар бага үнээр их хэмжээний борлуулалт хийх шийдвэр гаргах нь 46
“Throughput” өртгийн аргыг ашиглах замаар капитал хөрөнгийн төсөв боловсруулах шийдвэр гаргах нь 47
“Throughput” өртгийн аргыг ашиглах замаар үйлдвэрлэх эсвэл худалдан авах шийдвэр гаргах нь 48
Дүгнэлт 50
3.
Татварын стратеги 51
Хуримтлагдсан ашгийн татвар 52
Нягтлан бодох бүртгэлийн мөнгө суурьтай арга 53
Бараа материалын үлдэгдлийг үнэлэх нь 54
Компанийг нэгтгэх ба худалдан авах нь 54
Үйл ажиллагааны цэвэр алдагдлыг ирээдүйд шилжүүлэх нь 56
Нексус 57
Төслийн өртөг тооцох нь 58
“S” хэлбэрийн корпораци 59
Худалдааны болон хэрэглээний татвар 60
Шилжүүлэх үнэ тогтоох нь 61
Ажилгүйдлийн татвар 64
Дүгнэлт 65
4.
Мэдээллийн технологийн стратеги 66
Мэдээллийн технологийн стратегийг боловсруулах шалтгаанууд 66
Мэдээллийн технологийн стратегийг боловсруулах нь 67
Техникийн стратегиуд 71
Тодорхой стратегиуд 73
Дүгнэлт 76
Хоёрдугаар хэсэг. Нягтлан бодох бүртгэл 77
5.
Үр дүнг хэмжих системүүд 79
Үр дүнг хэмжих систем бий болгох нь 79
Хөрөнгийн ашиглалтыг хэмжих үзүүлэлтүүд 80
Үйл ажиллагааны үр дүнг хэмжих үзүүлэлтүүд 86
Мөнгөн урсгалыг хэмжих үзүүлэлтүүд 90
Төлбөр түргэн гүйцэтгэх буюу хөрвөх чадварыг хэмжих үзүүлэлтүүд 94
Төлбөрийн чадварыг хэмжих үзүүлэлтүүд 99
Хөрөнгө оруулалтын өгөөжийг хэмжих үзүүлэлтүүд 101
Зах зээл дэх үйл ажиллагааг хэмжих үзүүлэлтүүд 106
Орлогын харьцааны чанарын үзүүлэлт 108
Дүгнэлт 109
6.
Хяналтын тогтолцоо 110
Хяналтын тогтолцооны хэрэгцээ 110
Залилан мэхлэх хэлбэрүүд 111
Хяналтын үндсэн хэлбэрүүд 113
Хяналтаас хэзээ татгалзах вэ 130
Дүгнэлт 131
7.
Аудитын үүрэг функц 132
Аудитын хорооны бүрэлдэхүүн 132
Аудитын хорооны үүрэг 133
Хөндлөнгийн аудиторын зорилго 135
Хөндлөнгийн аудиторуудтай ажиллах нь 137
Аудитын үүрэг функцэд Сарбанис-Окслигийн хуулийн үзүүлэх нөлөө 137
Дотоод аудитын үүрэг функцийн ач холбогдол 140
Дотоод аудитын чиг үүргийг удирдах нь 143
Дүгнэлт 145
8.
Үнэт цаас, арилжааны хороонд тайлагнах нь 146
Ерөнхий ойлголт 146
1933 оны үнэт цаасны тухай хууль 147
1934 оны үнэт цаасны арилжааны тухай хууль 147
S-x журам 148
S-k журам 152
S-b журам 153
Fd журам 154
Үнэт цаас, арилжааны хорооны маягтууд 155
Цахим мэдээллийг цуглуулах, шинжлэх, түгээх систем (edgar)-ийн баримт бичгийн тогтолцоо 160
Дүгнэлт 162
Гуравдугаар хэсэг. Санхүүгийн дүн шинжилгээ хийх нь 165
9.
Капитал хөрөнгийн өртөг 167
Бүрэлдэхүүн хэсгүүд 167
Зээлийн өртгийг тооцоолох нь 168
Өөрийн хөрөнгийн өртгийг тооцоолох нь 170
Капитал хөрөнгийн жигнэсэн өртгийг тооцоолох нь 173
Капитал хөрөнгийн хуримтлагдан тооцогдсон өртөг 174
Онцгой тохиолдолд капитал хөрөнгийн өртгийг ашиглах нь 177
Хувьцаа эзэмшигчдийн хөрөнгийн үнэ цэнийг өсгөхийн тулд капитал хөрөнгийн өртгийг өөрчлөх нь 179
Капитал хөрөнгийн өртгийг бууруулах бодлого 181
Дүгнэлт 182
10.
Капитал хөрөнгийн төсөв зохиох нь 183
Өгөөжийн хамгийн доод хувь 183
Эргэн төлөгдөх хугацаа 184
Өнөөгийн цэвэр үнэ цэнэ 186
Дотоод өгөөжийн хувь 188
Хөрөнгө оруулалтын төсөв батлах явцад гардаг хүндрэлүүд 190
Мөнгөн урсгалыг загварчлах асуудлууд 191
Судалгаа, хөгжлийн төслүүдийг санхүүжүүлэх шийдвэр 192
Хөрөнгө оруулалтын төслийн саналын маягт 194
Төсөл дууссаны дараах дүн шинжилгээ 197
Дүгнэлт 199
11.
Санхүүгийн дүн шинжилгээний бусад сэдвүүд 200
Эрсдэлийн дүн шинжилгээ 200
Хүчин чадлын ашиглалт 204
Зардал нөхөх цэг (хугарлын цэг)- ийн дүн шинжилгээ 210
Бизнесийн мөчлөгийн төсөөлөл хийх нь 216
Дүгнэлт 223
Дөрөвдүгээр хэсэг. Санхүүжилт 225
12.
Мөнгөн хөрөнгийн удирдлага 227
Мөнгөн хөрөнгийн төсөөллийн загвар 227
Мөнгөн хөрөнгийн төсөөлөл зөв эсэхийг хэмжих нь 231
Мөнгөн хөрөнгийн төсөөллийг автоматжуулах нь 232
Мөнгөн хөрөнгийн удирдлагын хяналт 233
Мөнгөн хөрөнгийн удирдлагын систем 237
Төлбөр тооцооны тасралтгүй сүлжээ ба гадаад валют 238
Ердийн хэдж хийх арга техникүүд 238
Дүгнэлт 239
13.
Илүүдэл эх үүсвэрийг хөрөнгө оруулалтанд ашиглах нь 240
Хөрөнгө оруулалтын шалгуур үзүүлэлтүүд 240
Хөрөнгө оруулалтын хязгаарлалтууд 241
Хөрөнгө оруулалтын хувилбарууд 241
Дүгнэлт 244
14.
Зээлийн санхүүжилт авах нь 245
Санхүүжилтын асуудлыг удирдах нь 245
Банктай харилцах нь 246
Зээлжилтийн үнэлгээний агентлагууд 247
Өглөгийн төлбөрийг хойшлуулах нь 248
Авлагын дансны төлбөр цуглуулалтыг эрчимжүүлэх нь 249
Зээлийн карт 249
Шууд худалдах өрийн бичиг 250
Ажилчидтай тохиролцох нь 250
Факторинг буюу авлагаа хөнгөлөлттэй нөхцөлөөр худалдах нь 251
Агуулахын бараа материал барьцаалсан санхүүжилт 251
Барааны төлбөрийг урьдчилан санхүүжүүлэх нь 252
Бараа материалын нөөцийг багасгах нь 252
Түрээс (лизинг) 253
Зээлийн шугам 254
Зээл 255
Давуу эрхийн хувьцаа 260
Худалдаж, эргэн түрээслэх нь 261
Дүгнэлт 261
15.
Өөрийн хөрөнгийн санхүүжилт олох нь 265
Хувьцааны төрлүүд 265
Хувьцааг хаалттай хэлбэрээр арилжаалах нь 266
Хувьцаа санал болгох санамж бичгийн агуулга 267
Санамж бичигт ашиглах үнэлгээний аргачлалыг боловсруулах нь 281
Компанийн хувьцаагаар зардлаа нөхөх нь 283
Компанийн хувьцааг мөнгөн хөрөнгөөр солих нь 283
Хувьцаа худалдан авах баталгаа 283
Хувьцааны захиалга 284
Төрийн өмчтэй компанид хувийн хөрөнгө оруулалт хийх нь 284
Урт хугацаатай хөрөнгө шийдвэрлэх амлалт 285
Хувьцаа буцааж худалдан авах нь 285
Дүгнэлт 286
16.
Нийтэд анх удаа хувьцаа санал болгох (ipo) 287
Ipo хийх шалтгаан 287
Ipo хийхгүй байх шалтгаан 288
Ipo хийх өртөг зардал 290
Ipo хийх бэлтгэл ажил 291
Андеррайтерыг сонгох нь 294
Ipo хийхээр бүртгүүлэх ба дуусгавар болгох 297
Үнэт цаасны арилжааны хувилбарууд 300
Жижиг компанийн нийтэд гаргах хувьцааны бүртгэл (scor) 302
Бирж дээр хувьцаагаа арилжих нь 302
Дилерээр дамжуулан арилжих хувьцаа 308
Хувьцаат компанийн хувьцаанд тавих хязгаарлалт 309
Дүгнэлт 309
17.
Хувьцаат компанийг хувийн компани болгох нь 311
Хувийн компани болох журам 311
13е-3 журам 311
13е-3 маягтыг бүрдүүлэх нь 312
Хувьцаат компанийн бүртгэлээс сайн дураараа хасуулах нь 316
Дүгнэлт 316
Тавдугаар хэсэг. Удирдлага 317
18.
Эрсдэлийн удирдлага 319
Эрсдэлийн удирдлагын бодлого 321
Эрсдэлийн удирдлагын төлөвлөлт 321
Эрсдэлийн удирдлагын менежер 323
Эрсдэлийн удирдлагын үйл ажиллагаа 324
Даатгалын компаниудын төрөл 329
Даатгагчийн санхүүгийн байдалд үнэлгээ хийх нь 331
Гамшгийн бонд 332
Нэхэмжлэлийг удирдан зохицуулах нь 332
Даатгалын хувийн хэрэг 334
Эрсдэлийн удирдлагын жилийн тайлан 335
Чухал ажилтны амь насны даатгалд санхүү хариуцсан захирлыг хамруулах нь 337
Дүгнэлт 337
19.
Нягтлан бодох бүртгэл, санхүүгийн үүрэг функцийг гэрээгээр гүйцэтгүүлэх нь 338
Ажил, үйлчилгээг гэрээгээр гүйцэтгүүлэхийн давуу болон сул талууд 338
Гэрээтэй холбогдсон асуудлууд 345
Шилжилттэй холбогдсон асуудлууд 347
Нийлүүлэгчийн ажлын гүйцэтгэлд хяналт тавих нь 350
Гэрээгээр гүйцэтгүүлсэн үйл ажиллагааг дүгнэх нь 351
Нийлүүлэгчдийг удирдах нь 358
Нийлүүлэгчээс татгалзах 359
Дүгнэлт 361
20.
Үйл ажиллагааны шилдэг практик туршлага 362
Шилдэг практик туршлагууд 362
Дүгнэлт 387
21.
Компанийг нэгтгэх ба худалдан авах нь 388
Худалдан авахыг зорьж буй компанийг үнэлэх нь 389
Түвэгтэй байдлын шинжилгээ 409
Худалдан авахыг зорьж буй түншлэлийн гэрээтэй компанийг үнэлэх нь 410
Худалдагдаж буй компанийн үнэ цэнийг тогтоох нь 411
Нэгтгэлийн өгөөжийн үнэ цэнийг тодорхойлох 418
Худалдан авалтын төлбөрийн хэлбэр 419
Компанийг худалдан авах гэрээний нөхцөлүүд 420
Хөрөнгө оруулалт хариуцсан банкны мэргэжилтний туслалцааг хэдийд авах нь зүйтэй вэ 421
Худалдан авалтын нягтлан бодох бүртгэл 421
Худалдан авалтын арга 422
Өртгийн арга 427
Өөрийн хөрөнгийн арга 427
Нэгтгэх арга 430
Компани хоорондын гүйлгээ 430
Болзошгүй төлбөрүүд 431
Үнэ бууруулах тооцоо 432
Зээлээр санхүүжүүлсэн худалдан авалт 433
Тусгаарлах хэлцэл 434
Дүгнэлт 434
22.
Цахим арилжаа 435
Цахим арилжааны давуу талууд 435
Цахим арилжааны бизнес загвар 437
Цахим арилжаанд зориулж байгууллагын бүтцэд өөрчлөлт хийх нь 439
Цахим арилжааны бүтэц 440
Цахим арилжааны хамгаалалт 441
Цахим арилжааны даатгал 443
Цахим арилжааны хууль эрхзүйн асуудлууд 444
Дүгнэлт 445
Зургаадугаар хэсэг. Бусад сэдвүүд 447
23.
Ажилтны цалин урамшуулал 449
Хойшлуулсан цалин урамшуулал 449
Амь насны даатгал 452
Хувьцааны ханшийн өсөлтөд эдлэх эрх 452
Хувьцаа авах эрх 453
Өөрчлөгдөх шатлал бүхий урамшуулал 455
Тусгай зориулалттай даатгалын компанийн тусламжтайгаар тэтгэлгийн зардлыг бууруулах 456
Дүгнэлт 457
24.
Дампуурал 458
Дампуурлын тухай мөрдөж буй хуулиуд 458
Дампуурлын ажиллагаанд оролцогч талууд 459
Зээлдүүлэгч болон хувьцаа эзэмшигчийн төлбөрийн дараалал 460
Дампуурлын ажиллагааны дараалал 461
Дампуурлын үеийн татварын өр төлбөр 468
Дампуурлын онцгой дүрэм 470
2005 оны дампуурлын тухай хууль 470
Дампуурлаас өөр хувилбарууд 471
Дүгнэлт 471
Долоодугаар хэсэг. Хавсралтууд 473
А Санхүү хариуцсан шинэ захирлын хяналтын хуудас 475
Б Үр дүнгийн хэмжүүр үзүүлэлтийн хяналтын хуудас 48
В Нарийвчилсан дүн шинжилгээний хяналтын хуудас 491
Бизнесийн салбарын тойм 491
Компанийн тойм 491
Зохион байгуулалт ба компанийн бусад ерөнхий асуудлууд 492
Капиталжилт ба чухал ач холбогдолтой салбар нэгжүүд 494
Ажиллагсад 494
Орлого 495
Актив хөрөнгө 495
Өр төлбөр 496
Санхүүгийн тайлан 496
Интернэт 497
Програм хангамжийн боловсруулалт 497
Маркетинг 498
Борлуулалт 498
Судалгаа, хөгжил 499
Цалин хөлс 499
Хүний нөөц 500
Хөрөнгө зохицуулалт 500
Байгууллагын бизнесийн соёл 500
Түвэгтэй байдал 501
Бусад 501
- Ажилд орсны дараах эхний өдрүүдэд юу хийх вэ?
- Ямар тодорхой үүрэг хариуцлагатай байх вэ?
- Гадаад валютын эрсдэлийг хэрхэн бууруулах вэ?
- Компанийн актив хөрөнгийн өгөөжийг хэрхэн нэмэгдүүлэх вэ?
- Хөрвөх үнэт цаасыг хэдийд гаргавал ашигтай вэ?
- Нэмэлт зардлын талаарх шийдвэр гаргахад ямар хүчин зүйлсийг авч үзэх ёстой вэ?
- Тухайн жилийн үйл ажиллагааны цэвэр алдагдлыг ирээдүйд шилжүүлэн тооцох аргыг хэдийд хэрэглэвэл зохистой вэ?
- Чухам ямар бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэлээс хасахаа хэрхэн шийдэх вэ?
- Орлогын татварын хэмжээг бууруулах зорилгод компанийн шилжүүлэх үнийг хэрхэн ашиглах вэ?
- Бага зардалтай үйлдвэрлэх эсвэл бүтээгдэхүүн шинээр шуурхай санаачлах зэрэг бизнесийн тодорхой чиглэлд зориулж мэдээллийн ямар өвөрмөц технологийг нэвтрүүлэх вэ?
Санхүү хариуцсан захирал нь мөн санхүүгийн хянан шалгагчийн хариуцдаг гүйлгээний түвшний дэлгэрэнгүй асуудлаас бусад нягтлан бодох бүртгэлийн төрөл бүрийн сэдвүүдэд оролцох ёстой. Анхаарал хандуулах гол асуудал нь үр дүнгийн хэмжүүр үзүүлэлтүүд болон хяналтын системийг боловсруулж хэрэгжүүлэх явдал юм. Санхүү хариуцсан захирал мөн дотоодын болон хөндлөнгийн аудиторуудтай харьцахын зэрэгцээ компани нь хувьцаат компани бол Үнэт цаас, арилжааны хороо (ҮЦАХ/SEC)-нд тайлан тогтмол хүргүүлж байх шаардлагатай. Энэ номын 5-8 дугаар бүлэгт эдгээр асуудлыг тусгасан бөгөөд дараах асуултад төдийгүй өөр олон зүйлд хариулт өгөх болно. Үүнд:
- Үр дүнг хэмжих системийг хэрхэн тогтоох вэ?
- Нягтлан бодох бүртгэлийн болон санхүүгийн төрөл бүрийн асуудлыг тодорхойлоход үр дүнг хэмжих хяналтын хамгийн сайн ямар үзүүлэлт байх вэ?
- Залилан мэхлэх ямар төрөл байж болох, тэдгээрийн гарч болох магадлалыг бууруулахад хяналтын ямар систем тохиромжтой вэ?
- Хяналтын ямар үндсэн аргуудыг нэвтрүүлэх вэ?
- Шаардлагагүй хяналтыг хэрхэн тодорхойлж, тэдгээрээс татгалзах вэ?
- Сарбанис-Окслигийн хууль манай компанид ямар нөлөө үзүүлэх вэ?
- Аудитын хороонд хэн ажиллах ёстой вэ? Түүний гүйцэтгэх үүрэг роль ямар байх вэ?
- Дотоодын болон хөндлөнгийн аудиторуудтай хэрхэн, яаж ажиллах вэ?
- Үнэт цаас, арилжааны хороонд ямар тайлан гаргах болон ямар мэдээлэл тусгах ёстой вэ?
Санхүү хариуцсан захирлын нэн тэргүүний үүрэг бол санхүүгийн өргөн хүрээтэй асуудлаар шинжилгээ хийж, удирдлагын багаас авах арга хэмжээнд зөвлөмж өгөхөд оршино. Энэ номын 9-11 дүгээр бүлэгт капитал хөрөнгийн өртөг ба төлөвлөлт, эрсдэлийн дүн шинжилгээ, хүчин чадлын ашиглалт болон зардал нөхөх буюу хугарлын цэгийн талаар өгүүлнэ. Эдгээр бүлэгтэй танилцсанаар дараах асуултад хариулт өгч чаддаг болно. Үүнд:
- Компанийн капитал хөрөнгийн өртгийг хэрхэн тооцоолох вэ?
- Хувьцаа эзэмшигчдийн хөрөнгийн үнэ цэнийг нэмэгдүүлэх үүднээс капитал хөрөнгийн өртгийг хэрхэн өөрчилж болох вэ?
- Санал болгож буй хөрөнгө оруулалтын төслүүдийн үнэ цэнийг тодорхойлох төрөл бүрийн ямар аргачлал байдаг вэ?
- Өнөөгийн цэвэр үнэ цэнэ, дотоод өгөөж болон эргэн төлөх хугацааг хэрхэн тооцох вэ?
- Судалгаа, хөгжлийн төслүүдэд санхүүжилтыг хэрхэн хуваарилах вэ?
- Хүчин чадлын ашиглалтыг хэрхэн тодорхойлж, уг мэдээллийг ашиглан ямар шийдвэр гаргах вэ?
- Ашигт ажиллагааг илүү оновчтой байлгахад зардал нөхөх цэгийн дүн шинжилгээг хэрхэн ашиглаж болох вэ?
- Мөнгөн хөрөнгийн төсөөллийн загварыг хэрхэн боловсруулж, түүний зөв эсэхийг яаж хэмжих вэ?
- Мөнгөн урсгалыг хэрхэн хянах вэ?
- Валютын ердийн хэджийг яаж хийх вэ?
- Хөрөнгө оруулалтын ямар хязгаарлалтыг Төлөөлөн удирдах зөвлөлд зөвлөмж болгох вэ?
- Богино хугацааны хөрөнгө оруулалтын ямар хувилбарууд ашигтай вэ?
- Зээлжилтийн үнэлгээний агентлагууд ямар үүрэг рольтой вэ?
- Зээлийн санхүүжилтын ямар төрлүүд байдаг вэ?
- Хаалттай хэлбэрийн хувьцаа гаргах асуудлыг хэрхэн зохицуулж гүйцэтгэх вэ?
- Санал болгож буй санамж бичигт ямар мэдээлэл орох ёстой вэ?
- Төрийн өмчтэй аж ахуйн нэгжид хувийн хөрөнгө оруулалт хэрхэн хийх вэ?
- Санал болгох хураангуй тайланд ямар мэдээлэл тусгах вэ ?
- Санал болгож буй хувьцааны үнэ цэнийг хэрхэн тодорхойлох вэ?
- Нийтэд анх удаа хувьцаа санал болгох (IPO) ажлыг гүйцэтгэж дуусгахын тулд ямар үе шаттай арга хэмжээ авах шаардлагатай вэ?
- Компанийн сөрөг нэгтгэлийг хэрхэн хийх вэ?
- Компаниуд ямар учраас Хөрөнгө оруулалтын альтернатив зах зээлийг өөрсдийн хөрөнгийн биржээр сонгож ашигладаг вэ?
- Компанийг хувьчлахын тулд Үнэт цаас, арилжааны хороонд ямар баримт материал бүрдүүлэх ёстой вэ?
Санхүү хариуцсан захирал нь компанийн хөрөнгийн урсгалыг зохистойгоор зохицуулан түүнд ихээхэн хувь нэмэр оруулахын зэрэгцээ үйл ажиллагааг нь сайжруулж чадавхижуулах удирдлагын олон асуудлыг шийдвэрлэдэг. Эдгээр асуудлыг 18-22 дугаар бүлэгт тусгасан бөгөөд эрсдэлийн удирдлага, ажил, үйлчилгээг гэрээгээр гүйцэтгүүлэх, үйл ажиллагааны шилдэг практик туршлага, компанийг нэгтгэх болон худалдан авах, цахим арилжаа зэргийг дээрх бүлгүүдээс олж судалснаар дараах асуултад хариулт авна. Үүнд:
- Эрсдэлийн төлөвлөлтөд би хэрхэн оролцох вэ?
- Эрсдэлийг бууруулах үүднээс компанийн хэмжээнд дотоод ямар бодлого, дүрэм журам нэвтрүүлэх вэ?
- Даатгалын компанид хэрхэн үнэлгээ хийх вэ?
- Нягтлан бодох бүртгэлийн болон санхүүгийн янз бүрийн үүрэг функцийг гэрээгээр гүйцэтгүүлсний ямар давуу болон сул талууд байдаг болох. Мөн гэрээний ба шилжүүлгийн ямар асуудлыг мэдэж байх хэрэгтэй вэ?
- Нягтлан бодох бүртгэлийн болон санхүүгийн үүрэг функцийн үр ашгийг дээшлүүлэхэд шилдэг ямар практик туршлагыг хэрэгжүүлэх шаардлагатай вэ?
- Худалдаж авахаар зорьж буй компанийг хэрхэн үнэлэх вэ?
- Худалдаж авахаар зорьж буй компанийн үнэ цэнийг хэрхэн тогтоох вэ?
- Худалдан авалтын дараа бий болох нэгтгэлийн ирээдүйн өгөөжийг хэрхэн үнэлэх вэ?
- Цахим арилжааны бизнесийн загвар хэрхэн ажилладаг болох, тэдгээрийг тусгах үүднээс бизнесээ хэрхэн өөрчлөн зохион байгуулах вэ?
Дээрхийн зэрэгцээ Санхүү хариуцсан захирлаас мэдлэг, туршлага шаардсан зарим асуудал үе үе гардаг. Эдгээрийн нэг нь ажиллагсдын урамшууллын асуудал бөгөөд энэ тухай 23 дугаар бүлэгт тусгасан болно. Энд хойшлуулсан урамшуулал, амь насны даатгал, хувьцааны үнийн өсөлттэй холбоотой эрх, хувьцаа авах эрх болон гүйцэтгэлийн үр дүнтэй уялдуулсан урамшуулал зэргийг мөн хамруулсан. Санхүү хариуцсан захирал 24 дүгээр бүлэгт тусгагдсан дампуурлын асуудалтай тулгарахгүй байхыг хүсэх нь мэдээж хэрэг. Энэ бүлэгт дампуурлын нийтлэг явц, үе шат, дампуурлын талаарх тусгай журам, нэн тэргүүнд хийгдэх төлбөр болон уг үйл явцад оролцох талуудыг тодорхойлж, Дампуурлын тухай хуулийн үзүүлэх нөлөөллийн талаар өгүүлнэ.
Санхүү хариуцсан захирлын ажил үүргээ гүйцэтгэх зарим чиглэлд хяналтын хуудас шаардагдаж болзошгүй. Санхүү хариуцсан захирлын албан тушаалд томилогдсоны дараа ажилтайгаа танилцах эхний өдрүүдэд нэн тэргүүнд авах шаардлагатай арга хэмжээний жагсаалтыг тусгасан хяналтын хуудсыг Хавсралт А-д харуулсан болно. Үр дүнгийн хэмжүүрийн системийг боловсруулж буй Санхүү хариуцсан захирал лавлагаа болгон ашиглаж болох үр дүнгийн хэмжүүр үзүүлэлтүүдийг нэгтгэсэн жагсаалтыг Хавсралт Б-д харуулсан. Эцэст нь, худалдан авахаар санал болгож буй компанийн үйл ажиллагаанд нарийвчилсан дүн шинжилгээ хийх хяналтын дэлгэрэнгүй хуудас чухал тул үүнийг Хавсралт В-д тусгав.
Ерөнхийдөө, энэ ном нь компанийн стратеги, хэмжүүр үзүүлэлтийн болон хяналтын систем, санхүүгийн шинжилгээний арга хэрэгсэл, санхүүжилтын эх үүсвэр болон удирдлагыг боловсронгуй болгох арга замын талаарх тойм, дүгнэлт хийх Санхүү хариуцсан захиралд зориулагдсан дэлгэрэнгүй гарын авлага юм. Танд талархлаа илэрхийлье.
Стивен М.Брагг
ГАРЧИГ
Өмнөх үг XIII
Талархал XVII
Зохиогчийн тухай XIX
Тэргүүн хэсэг. Тойм 1
1.
Тухайн компанид санхүү хариуцсан захирлын эзлэх байр суурь 3
Албан тушаалд томилогдсоны дараах эхний өдрүүд 3
Санхүү хариуцсан захирлын хүлээх тодорхой үүрэг хариуцлага 4
Өөрчлөлтийг удирдах үйл явцын тойм 9
Санхүүгийн хянан шалгагч болон санхүү хариуцсан захирлын албан тушаалын ялгаа 11
Санхүүгийн хянан шалгагч болон санхүү хариуцсан захирал хоорондын харьцаа 14
Дүгнэлт 15
2.
Санхүүгийн стратеги 16
Мөнгөн хөрөнгө 16
Хөрөнгө оруулалт 18
Эргэлтийн хөрөнгө 20
Бараа материал: бараа материалын үлдэгдлийг бууруулах шийдвэр 23
Үндсэн хөрөнгө: түрээслэх эсвэл худалдан авах шийдвэр 25
Өглөг 25
Зээл 28
Өөрийн хөрөнгө 31
Тогтмол зардал: нэмэлт зардал гаргах шийдвэр 38
Цалингийн зардал: түр эсвэл орон тооны ажиллагсадтай байх шийдвэр 39
Аж ахуйн нэгжүүд: хуваах шийдвэр 41
Нягтлан бодох бүртгэлд “Throughput” өртгийн аргыг хэдийд хэрэглэх вэ 42
“Throughput” өртгийн аргыг ашиглах замаар бага үнээр их хэмжээний борлуулалт хийх шийдвэр гаргах нь 46
“Throughput” өртгийн аргыг ашиглах замаар капитал хөрөнгийн төсөв боловсруулах шийдвэр гаргах нь 47
“Throughput” өртгийн аргыг ашиглах замаар үйлдвэрлэх эсвэл худалдан авах шийдвэр гаргах нь 48
Дүгнэлт 50
3.
Татварын стратеги 51
Хуримтлагдсан ашгийн татвар 52
Нягтлан бодох бүртгэлийн мөнгө суурьтай арга 53
Бараа материалын үлдэгдлийг үнэлэх нь 54
Компанийг нэгтгэх ба худалдан авах нь 54
Үйл ажиллагааны цэвэр алдагдлыг ирээдүйд шилжүүлэх нь 56
Нексус 57
Төслийн өртөг тооцох нь 58
“S” хэлбэрийн корпораци 59
Худалдааны болон хэрэглээний татвар 60
Шилжүүлэх үнэ тогтоох нь 61
Ажилгүйдлийн татвар 64
Дүгнэлт 65
4.
Мэдээллийн технологийн стратеги 66
Мэдээллийн технологийн стратегийг боловсруулах шалтгаанууд 66
Мэдээллийн технологийн стратегийг боловсруулах нь 67
Техникийн стратегиуд 71
Тодорхой стратегиуд 73
Дүгнэлт 76
Хоёрдугаар хэсэг. Нягтлан бодох бүртгэл 77
5.
Үр дүнг хэмжих системүүд 79
Үр дүнг хэмжих систем бий болгох нь 79
Хөрөнгийн ашиглалтыг хэмжих үзүүлэлтүүд 80
Үйл ажиллагааны үр дүнг хэмжих үзүүлэлтүүд 86
Мөнгөн урсгалыг хэмжих үзүүлэлтүүд 90
Төлбөр түргэн гүйцэтгэх буюу хөрвөх чадварыг хэмжих үзүүлэлтүүд 94
Төлбөрийн чадварыг хэмжих үзүүлэлтүүд 99
Хөрөнгө оруулалтын өгөөжийг хэмжих үзүүлэлтүүд 101
Зах зээл дэх үйл ажиллагааг хэмжих үзүүлэлтүүд 106
Орлогын харьцааны чанарын үзүүлэлт 108
Дүгнэлт 109
6.
Хяналтын тогтолцоо 110
Хяналтын тогтолцооны хэрэгцээ 110
Залилан мэхлэх хэлбэрүүд 111
Хяналтын үндсэн хэлбэрүүд 113
Хяналтаас хэзээ татгалзах вэ 130
Дүгнэлт 131
7.
Аудитын үүрэг функц 132
Аудитын хорооны бүрэлдэхүүн 132
Аудитын хорооны үүрэг 133
Хөндлөнгийн аудиторын зорилго 135
Хөндлөнгийн аудиторуудтай ажиллах нь 137
Аудитын үүрэг функцэд Сарбанис-Окслигийн хуулийн үзүүлэх нөлөө 137
Дотоод аудитын үүрэг функцийн ач холбогдол 140
Дотоод аудитын чиг үүргийг удирдах нь 143
Дүгнэлт 145
8.
Үнэт цаас, арилжааны хороонд тайлагнах нь 146
Ерөнхий ойлголт 146
1933 оны үнэт цаасны тухай хууль 147
1934 оны үнэт цаасны арилжааны тухай хууль 147
S-x журам 148
S-k журам 152
S-b журам 153
Fd журам 154
Үнэт цаас, арилжааны хорооны маягтууд 155
Цахим мэдээллийг цуглуулах, шинжлэх, түгээх систем (edgar)-ийн баримт бичгийн тогтолцоо 160
Дүгнэлт 162
Гуравдугаар хэсэг. Санхүүгийн дүн шинжилгээ хийх нь 165
9.
Капитал хөрөнгийн өртөг 167
Бүрэлдэхүүн хэсгүүд 167
Зээлийн өртгийг тооцоолох нь 168
Өөрийн хөрөнгийн өртгийг тооцоолох нь 170
Капитал хөрөнгийн жигнэсэн өртгийг тооцоолох нь 173
Капитал хөрөнгийн хуримтлагдан тооцогдсон өртөг 174
Онцгой тохиолдолд капитал хөрөнгийн өртгийг ашиглах нь 177
Хувьцаа эзэмшигчдийн хөрөнгийн үнэ цэнийг өсгөхийн тулд капитал хөрөнгийн өртгийг өөрчлөх нь 179
Капитал хөрөнгийн өртгийг бууруулах бодлого 181
Дүгнэлт 182
10.
Капитал хөрөнгийн төсөв зохиох нь 183
Өгөөжийн хамгийн доод хувь 183
Эргэн төлөгдөх хугацаа 184
Өнөөгийн цэвэр үнэ цэнэ 186
Дотоод өгөөжийн хувь 188
Хөрөнгө оруулалтын төсөв батлах явцад гардаг хүндрэлүүд 190
Мөнгөн урсгалыг загварчлах асуудлууд 191
Судалгаа, хөгжлийн төслүүдийг санхүүжүүлэх шийдвэр 192
Хөрөнгө оруулалтын төслийн саналын маягт 194
Төсөл дууссаны дараах дүн шинжилгээ 197
Дүгнэлт 199
11.
Санхүүгийн дүн шинжилгээний бусад сэдвүүд 200
Эрсдэлийн дүн шинжилгээ 200
Хүчин чадлын ашиглалт 204
Зардал нөхөх цэг (хугарлын цэг)- ийн дүн шинжилгээ 210
Бизнесийн мөчлөгийн төсөөлөл хийх нь 216
Дүгнэлт 223
Дөрөвдүгээр хэсэг. Санхүүжилт 225
12.
Мөнгөн хөрөнгийн удирдлага 227
Мөнгөн хөрөнгийн төсөөллийн загвар 227
Мөнгөн хөрөнгийн төсөөлөл зөв эсэхийг хэмжих нь 231
Мөнгөн хөрөнгийн төсөөллийг автоматжуулах нь 232
Мөнгөн хөрөнгийн удирдлагын хяналт 233
Мөнгөн хөрөнгийн удирдлагын систем 237
Төлбөр тооцооны тасралтгүй сүлжээ ба гадаад валют 238
Ердийн хэдж хийх арга техникүүд 238
Дүгнэлт 239
13.
Илүүдэл эх үүсвэрийг хөрөнгө оруулалтанд ашиглах нь 240
Хөрөнгө оруулалтын шалгуур үзүүлэлтүүд 240
Хөрөнгө оруулалтын хязгаарлалтууд 241
Хөрөнгө оруулалтын хувилбарууд 241
Дүгнэлт 244
14.
Зээлийн санхүүжилт авах нь 245
Санхүүжилтын асуудлыг удирдах нь 245
Банктай харилцах нь 246
Зээлжилтийн үнэлгээний агентлагууд 247
Өглөгийн төлбөрийг хойшлуулах нь 248
Авлагын дансны төлбөр цуглуулалтыг эрчимжүүлэх нь 249
Зээлийн карт 249
Шууд худалдах өрийн бичиг 250
Ажилчидтай тохиролцох нь 250
Факторинг буюу авлагаа хөнгөлөлттэй нөхцөлөөр худалдах нь 251
Агуулахын бараа материал барьцаалсан санхүүжилт 251
Барааны төлбөрийг урьдчилан санхүүжүүлэх нь 252
Бараа материалын нөөцийг багасгах нь 252
Түрээс (лизинг) 253
Зээлийн шугам 254
Зээл 255
Давуу эрхийн хувьцаа 260
Худалдаж, эргэн түрээслэх нь 261
Дүгнэлт 261
15.
Өөрийн хөрөнгийн санхүүжилт олох нь 265
Хувьцааны төрлүүд 265
Хувьцааг хаалттай хэлбэрээр арилжаалах нь 266
Хувьцаа санал болгох санамж бичгийн агуулга 267
Санамж бичигт ашиглах үнэлгээний аргачлалыг боловсруулах нь 281
Компанийн хувьцаагаар зардлаа нөхөх нь 283
Компанийн хувьцааг мөнгөн хөрөнгөөр солих нь 283
Хувьцаа худалдан авах баталгаа 283
Хувьцааны захиалга 284
Төрийн өмчтэй компанид хувийн хөрөнгө оруулалт хийх нь 284
Урт хугацаатай хөрөнгө шийдвэрлэх амлалт 285
Хувьцаа буцааж худалдан авах нь 285
Дүгнэлт 286
16.
Нийтэд анх удаа хувьцаа санал болгох (ipo) 287
Ipo хийх шалтгаан 287
Ipo хийхгүй байх шалтгаан 288
Ipo хийх өртөг зардал 290
Ipo хийх бэлтгэл ажил 291
Андеррайтерыг сонгох нь 294
Ipo хийхээр бүртгүүлэх ба дуусгавар болгох 297
Үнэт цаасны арилжааны хувилбарууд 300
Жижиг компанийн нийтэд гаргах хувьцааны бүртгэл (scor) 302
Бирж дээр хувьцаагаа арилжих нь 302
Дилерээр дамжуулан арилжих хувьцаа 308
Хувьцаат компанийн хувьцаанд тавих хязгаарлалт 309
Дүгнэлт 309
17.
Хувьцаат компанийг хувийн компани болгох нь 311
Хувийн компани болох журам 311
13е-3 журам 311
13е-3 маягтыг бүрдүүлэх нь 312
Хувьцаат компанийн бүртгэлээс сайн дураараа хасуулах нь 316
Дүгнэлт 316
Тавдугаар хэсэг. Удирдлага 317
18.
Эрсдэлийн удирдлага 319
Эрсдэлийн удирдлагын бодлого 321
Эрсдэлийн удирдлагын төлөвлөлт 321
Эрсдэлийн удирдлагын менежер 323
Эрсдэлийн удирдлагын үйл ажиллагаа 324
Даатгалын компаниудын төрөл 329
Даатгагчийн санхүүгийн байдалд үнэлгээ хийх нь 331
Гамшгийн бонд 332
Нэхэмжлэлийг удирдан зохицуулах нь 332
Даатгалын хувийн хэрэг 334
Эрсдэлийн удирдлагын жилийн тайлан 335
Чухал ажилтны амь насны даатгалд санхүү хариуцсан захирлыг хамруулах нь 337
Дүгнэлт 337
19.
Нягтлан бодох бүртгэл, санхүүгийн үүрэг функцийг гэрээгээр гүйцэтгүүлэх нь 338
Ажил, үйлчилгээг гэрээгээр гүйцэтгүүлэхийн давуу болон сул талууд 338
Гэрээтэй холбогдсон асуудлууд 345
Шилжилттэй холбогдсон асуудлууд 347
Нийлүүлэгчийн ажлын гүйцэтгэлд хяналт тавих нь 350
Гэрээгээр гүйцэтгүүлсэн үйл ажиллагааг дүгнэх нь 351
Нийлүүлэгчдийг удирдах нь 358
Нийлүүлэгчээс татгалзах 359
Дүгнэлт 361
20.
Үйл ажиллагааны шилдэг практик туршлага 362
Шилдэг практик туршлагууд 362
Дүгнэлт 387
21.
Компанийг нэгтгэх ба худалдан авах нь 388
Худалдан авахыг зорьж буй компанийг үнэлэх нь 389
Түвэгтэй байдлын шинжилгээ 409
Худалдан авахыг зорьж буй түншлэлийн гэрээтэй компанийг үнэлэх нь 410
Худалдагдаж буй компанийн үнэ цэнийг тогтоох нь 411
Нэгтгэлийн өгөөжийн үнэ цэнийг тодорхойлох 418
Худалдан авалтын төлбөрийн хэлбэр 419
Компанийг худалдан авах гэрээний нөхцөлүүд 420
Хөрөнгө оруулалт хариуцсан банкны мэргэжилтний туслалцааг хэдийд авах нь зүйтэй вэ 421
Худалдан авалтын нягтлан бодох бүртгэл 421
Худалдан авалтын арга 422
Өртгийн арга 427
Өөрийн хөрөнгийн арга 427
Нэгтгэх арга 430
Компани хоорондын гүйлгээ 430
Болзошгүй төлбөрүүд 431
Үнэ бууруулах тооцоо 432
Зээлээр санхүүжүүлсэн худалдан авалт 433
Тусгаарлах хэлцэл 434
Дүгнэлт 434
22.
Цахим арилжаа 435
Цахим арилжааны давуу талууд 435
Цахим арилжааны бизнес загвар 437
Цахим арилжаанд зориулж байгууллагын бүтцэд өөрчлөлт хийх нь 439
Цахим арилжааны бүтэц 440
Цахим арилжааны хамгаалалт 441
Цахим арилжааны даатгал 443
Цахим арилжааны хууль эрхзүйн асуудлууд 444
Дүгнэлт 445
Зургаадугаар хэсэг. Бусад сэдвүүд 447
23.
Ажилтны цалин урамшуулал 449
Хойшлуулсан цалин урамшуулал 449
Амь насны даатгал 452
Хувьцааны ханшийн өсөлтөд эдлэх эрх 452
Хувьцаа авах эрх 453
Өөрчлөгдөх шатлал бүхий урамшуулал 455
Тусгай зориулалттай даатгалын компанийн тусламжтайгаар тэтгэлгийн зардлыг бууруулах 456
Дүгнэлт 457
24.
Дампуурал 458
Дампуурлын тухай мөрдөж буй хуулиуд 458
Дампуурлын ажиллагаанд оролцогч талууд 459
Зээлдүүлэгч болон хувьцаа эзэмшигчийн төлбөрийн дараалал 460
Дампуурлын ажиллагааны дараалал 461
Дампуурлын үеийн татварын өр төлбөр 468
Дампуурлын онцгой дүрэм 470
2005 оны дампуурлын тухай хууль 470
Дампуурлаас өөр хувилбарууд 471
Дүгнэлт 471
Долоодугаар хэсэг. Хавсралтууд 473
А Санхүү хариуцсан шинэ захирлын хяналтын хуудас 475
Б Үр дүнгийн хэмжүүр үзүүлэлтийн хяналтын хуудас 48
В Нарийвчилсан дүн шинжилгээний хяналтын хуудас 491
Бизнесийн салбарын тойм 491
Компанийн тойм 491
Зохион байгуулалт ба компанийн бусад ерөнхий асуудлууд 492
Капиталжилт ба чухал ач холбогдолтой салбар нэгжүүд 494
Ажиллагсад 494
Орлого 495
Актив хөрөнгө 495
Өр төлбөр 496
Санхүүгийн тайлан 496
Интернэт 497
Програм хангамжийн боловсруулалт 497
Маркетинг 498
Борлуулалт 498
Судалгаа, хөгжил 499
Цалин хөлс 499
Хүний нөөц 500
Хөрөнгө зохицуулалт 500
Байгууллагын бизнесийн соёл 500
Түвэгтэй байдал 501
Бусад 501
Зочин
todruulga
jaaxan xyamdruulval
НЭПКО
Зочин