Хөгшрөлт нь биологийн зүй ёсны процесс юм.  Нас ахих тутам:

• хүний идэвхтэй үйл ажиллагаа, бодисын солилцооны эрч хүч сулрах

• нойр, хөдөлгөөний идэвхи буурах

• хоол идэх дуршил муудах

• шүд бүрэн биш буюу хиймэл шүдтэй байдаг тул хоолны шингэцэд  сөргөөр нөлөөлөх

• идэх хоол ундааны нэр төрөл хязгаарлагдмал болдгоос шалтгаалж  физиологийн хоногийн хэрэгцээгээ ч бүрэн хангаж чаддаггүй

• шим тэжээлийн дутагдал, доройтлоос үүдсэн үе мөч, чихрийн шижин, зүрх судасны болон хоол боловсруулах эрхтэнтэй холбоотой архаг өвчин эмгэгт автах нь түгээмэл байдаг.

Дэлхийн практикт ахмад настнуудыг дотор нь хэд хэдэн ангилалд авч үздэг. Эрдэмтэд 50-60 насны хүмүүсийг ахмад настны эхэн үе, 61-74 насыг ахмад нас, 75-аас дээш насыг өвөгжөөл нас, 90-ээс дээш насыг өндөр настанд тус тус хамааруулан ангилж үзсэн буй. Эдийн засгийн хувьд өндөр хөгжилтэй улс орнуудад хүн амын 20-25 хувийг 60 ба түүнээс дээш насны ахмад хүмүүс эзэлж байна. Эдгээр орнуудад хүн амын дундаж наслалт харьцангуй өндөр байдаг. Тухайлбал, Япон, Швед, Швейцар, Франц зэрэг оронд эрэгтэйчүүдийн дундаж наслалт 74-76, эмэгтэйчүүдийнх 80-82 байна. АНУ, Австрали зэрэг бусад орны хувьд ч энэ үзүүлэлт өндөр байдаг. XX зууны сүүлийн хагасаас эхлэн өндөр настны тоо байнга өсөх хандлагатай байна. Геронтологчдын тооцоолж  байгаагаар өнгөрсөн зууны сүүлийн хагаст наслалтын дундаж хэмжээ 20 жилээр нэмэгдсэн бол энэ зууны дунд үе гэхэд дахин 10 насаар нэмэгдэж  ойрын 40 жилд  манай гарагийн өндөр настны тоо 400 саяд хүрэх аж.



2010 оны байдлаар манай улсад 55-аас дээш насны эмэгтэй, 60-аас дээш  насны эрэгтэй хүн амын тоо 200 мянгаас дөнгөж давсан статистик үзүүлэлт байгаа бөгөөд энэ нь нийт хүн амын  долоо гаруйхан хувийг эзэлж байгаа юм. Түүнчлэн монгол хүний дундаж наслалт харьцангуй доогуур хэвээр байна. Тэгвэл хөгшрөлтийг удаашруулах, өвчин эмгэгээс урьдчилан сэргийлэх, энх тунх урт наслахын  үндэс юунд орших вэ?

• Зөв аж төрөх ёс, хөдөлмөр-амралтын дэглэмийг тууштай сахих

• Идэвхтэй хөдөлгөөн хийх, хөдөлмөрлөх

• Зөв зохистой хооллох

• Алив буруу зуршлаас татгалзах

• Сэтгэлээ аль болох тайван байлгах

Эдгээрээс ахмад настны хооллолтын дэглэмийн талаар арай дэлгэрүүлэн авч үзье.

Ахмад настны эрүүл мэндийг сахин хамгаалахад тэдний бие организмын онцлогт тохирсон  эрүүл хоол, зөв хооллолтын дэглэм зайлшгүй шаардлагатай. Өнөө үед  ахмад настны хоолны асуудал дэлхийн өндөр хөгжилтэй улс орны эрдэмтэн судлаачдын анхаарлыг зүй ёсоор татаж байна. Үүний сацуу дэлхийн олон оронд ахмад настанд зориулсан эмчилгээ-сувиллын чанартай хүнс, хоолны шинэ нэр төрөл, орчин үеийн технологийг боловсруулж баяжуулан хөгжүүлсээр байна. Ийм хүнс хоол нь биологийн идэвхт бодис, уураг, өөх тосоор баялаг, зөөлөн, зажлахад хялбар, шингэц сайтай, хүрэлцэхүйц, харьцангуй хямд үнэтэй байхаар үйлдвэрлэгдсэн байдаг. Гэтэл хөгжиж буй болон сул дорой хөгжилтэй орон, түүний дотор манай улсад ахмад настны хоолны асуудлыг шинжлэх ухааны үүднээс шийдвэрлэж чадаагүй, энэ чиглэлээр хийгдэж буй судалгаа, шинжилгээний ажил, санал санаачилга  хангалтгүй  байна.

Зөв хооллох талаар ахмад настнуудад  өгөх зөвлөмж

Ахмад настны хувьд:

• Хоол тэжээл нь энергийн хувьд тэнцвэржсэн,

• түргэн боловсорч шингэх хоол хэрэглэж занших

• хооллох зөв дэглэмийг баримтлах нь нэн чухал

Энэ нь  насны доройтол, цусны даралт, чихрийн шижин, таргалалт, хавдрын өвчин эмгэг зэргээс урьдчилан сэргийлэх чухал нөхцөл болно.

Ямар хоол хүнс хэрэглэх нь илүү зохистой вэ?

• Ахмад настны хувьд С аминдэмээр баялаг хоол тогтмол хэрэглэх зайлшгүй шаардлагатай байдаг. Ингэснээр зүрх-судасны өвчин эмгэгээс сэргийлж чадна. Түүнчлэн кальци, кали, төмрийн агууламжтай хүнс хоолыг хэрэглэвэл зохино.

• Малын махны оронд  загас, тэнгис далайн гаралтай  амьтны мах, түүнчлэн далайн байцааг хоолондоо түлхүү хэрэглэхийг эмч нар зөвлөдөг. Мөн эслэг ихтэй вандуй, шош,  хүрэн манжин, байцаа зэрэг ногоо, алим, түүнчлэн арвайн гурил, хивэг, хар талх, хөх тарианы гурил, түүгээр хийсэн бүтээгдэхүүн, хөц будаа, шар будааг хоолондоо түлхүү хэрэглэх шаардлагатай.

• Ахмад настнуудын хоолны цэсэнд бараан мах, загас, ногооны шөл, дээр өгүүлсэн эслэг ихтэй бүтээгдэхүүн, үнээний сүү,төрөл бүрийн жимс, жимсгэнэ, тэдгээрээр бэлтгэсэн шүүс, компот, кисель, суфле, нухаш, тослог багатай аарц, бяслаг, тараг, йогурт зэрэг сүүн бүтээгдэхүүнийг тогтмол  оруулах нь зүйтэй. Мөн долоо хоногт 2-3 ширхэг чанасан өндөг идэж байхыг зөвлөдөг.

• Ахмад настны хувьд өдөрт 5-аас доошгүй удаа бага хэмжээгээр хооллох, ингэхдээ хоолны нэр төрөл аль болох олон байх, температурыг зохицуулах нь чухал.

Хориглох буюу хязгаарлах зүйл

• 70 настай хүний нэг хоногт хэрэглэх хоолны хэмжээ 25-30 настай хүний хоногийн хоолны нормын 2/3-оос илүүгүй байдгийг судлаачид тогтоожээ. Иймд ахмад настан нэг дор хэт цадталаа хооллохгүй байхыг эмч нар зөвлөдөг.

• Ахмад насны хүмүүст нүүрс усыг аль болох хязгаартай хэрэглэхийг эмч мэргэжилтнүүд зөвлөж байна. Нүүрс ус ихтэй хүнс хоол (улаан буудайн нэг болон дээд гурил, түүгээр хийсэн бүтээгдэхүүн, саахар, чихэрлэг бүтээгдэхүүн г.м.) хэтрүүлж хэрэглэвэл организм дахь нүүрс усны төдийгүй липидийн бодисын солилцоо хямрахаас гадна хоол боловсруулах эрхтний хэвийн ажиллагаанд сөргөөр нөлөөлдөг.

• Харин гоймонгийн зүйл, шош, цагаан будаатай хоол, түүнчлэн улаан лууван, хурган чих, бууцай зэрэг ногоогоор хийсэн шанцайн зүйлийг  хязгаартай хэрэглэх шаардлагатай.

• Ахмад настнууд чинжүү, повоор гэхчилэн  халуун ногоо, ааг амттанг хоолондоо хэрэглэхгүй байх нь зүйтэй. Түүнчлэн согтууруулах ундааг ялангуяа шөнийн цагаар хэрэглэхгүй байх, давсалсан, дарсан ногоо, утсан загас, хиам зэрэг давслаг бүтээгдэхүүн, өөх тосны зүйл, хүчтэй хийжүүлсэн ундаа, квас зэргээс аль болох татгалзах хэрэгтэй.

Жич: 2012 онд хэвлэгдсэн Ж.Октябрь. “Монголчуудын хүнс хоол” номыг Интерном болон номын бусад дэлгүүрээр худалдаалж эхэллээ. Энэ номоос монголчуудын уламжлалт болон орчин үеийн хоол хэрэглээний онцлог, уламжлалт хүнсний тайлбар толь, монгол үндэстний хоол зуушны жор, технологийн талаар уншиж мэдэх болно.